MONITORING OBCIĄŻEŃ TRENINGOWYCH SPORTOWCA

Monitorowanie obciążenia sportowców podczas treningów i zawodów stało się bardzo gorącym tematem w nauce o sporcie. Zarówno naukowcy, jak i trenerzy rutynowo zaczynają monitorować obciążenia treningowe, a dążenie do najlepszych metodologii w wychwytywaniu i interpretowaniu danych spowodowało gwałtowny rozwój badań w tej dziedzinie. Rzeczywiście, ta rozwijała się z taką szybkością w ostatnich latach, że dała początek branżom, których celem jest opracowywanie nowych rozwiązań, które umożliwią precyzyjne, ilościowe określanie obciążeń wewnętrznych i zewnętrznych na sportowców. W konsekwencji ma to pomóc w ich ochronie przed urazami i złym stanem zdrowia.

Monitorowanie obciążenia treningowego sportowców jest niezbędne do określenia, czy dostosowują się do programu treningowego, do zrozumienia indywidualnych reakcji na trening, oceny zmęczenia i związanej z tym potrzeby powrotu do zdrowia oraz do zminimalizowania ryzyka niefunkcjonalnego przemęczenia, urazu i choroby. Jednakże, pomimo niedawnego „boomu” w tej dziedzinie, wiele z tego, co wiadomo o monitorowaniu sportowców, wciąż pochodzi z osobistych doświadczeń i niepotwierdzonych informacji lub pozostaje niepublikowane (Halson 2014).

W lutym 2016 r. w Aspire Academy w Doha w Katarze odbyła się konferencja „Monitorowanie obciążeń treningowych sportowców – The Hows and the Whys”, w której eksperci z całego świata wzięli udział, aby podzielić się swoimi badaniami i współczesnymi praktykami w tym szybko rozwijającym się środowisku, a także by określić dalsze obszary rozwoju tej dziedziny nauki o sporcie. Dzięki temu określono kluczowe obszary i zalecenia do wykorzystania przez trenerów oraz specjalistów nauk o sporcie, medycynie i innych pokrewnych dziedzinach, które są zainteresowane monitorowaniem obciążeń treningowych sportowców. Przedstawiono zarys tego, na czym polega monitorowanie obciążenia sportowców i jak jest ono stosowane w badaniach i praktyce, dlaczego monitorowanie obciążeń jest ważne i jakie są podstawowe przesłanki oraz przyszłe cele stosowania i rozwoju monitoringu (Bourdon, Cardinale i in. 2017).

CZYM SĄ OBCIĄŻENIA TRENINGOWE

Miary obciążenia treningowego można podzielić na wewnętrzne lub zewnętrzne. Wewnętrzne obciążenia treningowe są określane jako względne biologiczne (zarówno fizjologiczne, jak i psychologiczne) bodźce stresowe nałożone na sportowca podczas treningu lub zawodów. Parametry takie jak tętno, mleczan we krwi, zużycie tlenu i oceny postrzeganego wysiłku (RPE) są powszechnie stosowane do oceny obciążenia wewnętrznego. Z drugiej strony mamy zewnętrzne obciążenia treningowe, które są obiektywnymi miarami pracy wykonywanej przez sportowca podczas treningu lub zawodów i są oceniane niezależnie od wewnętrznych obciążeń. Typowe miary obciążenia zewnętrznego obejmują moc wyjściową, prędkość, przyspieszenie, analizę ruchu w czasie, parametry globalnego systemu pozycjonowania (GPS) i parametry pochodzące z akcelerometru. Podsumowanie i ocenę niektórych typowych metod stosowanych do monitorowania obciążenia treningowego sportowca przedstawiłem w tabeli 1.

tab. 1 Podsumowanie i ocena niektórych wspólnych metod używanych do monitorowani obciążenia treningowego sportowca

Zintegrowane podejście do obciążenia treningowego jest bardzo ważne, dlatego też wewnętrzne i zewnętrzne obciążenia treningowe powinny być stosowane łącznie, aby zapewnić większy wgląd w reakcje organizmu. Przykładowo sportowcy realizujący identyczną jednostkę treningową w różnych dniach mogą zachować taką samą moc wyjściową przez ten sam czas trwania (to samo obciążenie zewnętrzne), ale doświadczyć zupełnie innych obciążeń wewnętrznych (tętno, mleczan we krwi, RPE itp.) w zależności od ich stanu zmęczenia, zaburzeń emocjonalnych, niedawnej historii treningu lub choroby. Taka analiza obciążeń wewnętrznych i zewnętrznych może pomóc w określeniu, czy sportowiec jest wypoczęty czy zmęczony.

JAK MONITOROWAĆ OBCIĄŻENIA TRENINGOWE

Wykorzystanie pomiarów GPS w sportach zespołowych

Obciążenia podczas treningów zewnętrznych w sportach zespołowych są rutynowo sprawdzane za pomocą urządzeń GPS, które mierzą odległość obliczoną przez zmianę położenia zawodnika oraz tempa i intensywności tych zmian. Surowe dane dzięki specjalnym oprogramowaniom są poddawane analizie przedstawionej w formie raportu z zestawieniem parametrów zawodnika. Z uwagi na fakt stosowania różnych sposobów przetwarzania danych przez producentów sprzętu i oprogramowania oraz na brak informacji dotyczących ich wykorzystania w oprogramowaniach zaleca się zachowanie spójności metod analizy (a nawet spójności wykorzystywanego sprzętu) (Sweeting 2017).

Drugą i równie ważną kwestią w analizie danych GPS jest definicja wysiłku sprintu. Oprócz możliwości szybkiego gromadzenia i przetwarzania dużych ilości danych technologia GPS dostarcza informacji ilościowych na temat pozycji, przemieszczenia, prędkości i przyspieszenia sportowców, których wcześniej nie można było uzyskać z analizy ruchu w czasie. Dokładna klasyfikacja tych zmiennych jest bardzo ważna, aby można było wykryć znaczące zmiany w obciążeniu zewnętrznym sportowca. Bieganie z dużą prędkością, w tym sprint, może być ważne dla określonych zachowań podczas meczów w sportach zespołowych, takich jak unikanie i omijanie przeciwnika lub tworzenie sytuacji do oddania strzału na bramkę. Maksymalne przyspieszenia są bardzo wymagające energetycznie i często rozpoczynają się z małej prędkości, z jaką porusza się zawodnik podczas meczu, a nie statycznej, jak to ma miejsce w przypadku sprinterów. Trudno zatem (naukowcy sportowi również mają z tym problem) określić jednolitą definicję tego, co jest sprintem, a co już tylko szybkim biegiem. Chociaż opublikowano niewiele badań dotyczących analizy GPS pracy zawodnika, to przyjmuje się, że wysiłek o charakterze sprintu to każdy ruch powyżej progowej prędkości sprintu (w zakresie od 6 do 7 m/s). Biorąc pod uwagę, że duża część sprintów w sportach zespołowych wymaga maksymalnych wysiłków o krótkim czasie trwania (1–2 sekundy), to taka definicja jest niepełna. Jej ograniczenie polega na tym, że nie pozwala ona uchwycić krótkotrwałych i eksplozywnych ruchów, które zaczynają się od niskich prędkości i które są na tyle krótkie, że nie osiągają progu prędkości sprintu.

Wartości progowe określające granice dla szybkości ruchu i definiujące sprint powinny być opracowane dla każdej dyscypliny sportowej, w której takie wysiłki występują, uwzględniając jej specyfikę. Jeżeli trenerzy będą monitorować jedynie wysiłki sprintu o dużej prędkości, wiele cennych informacji może zostać utraconych (Dwyer, Gabbett 2012). Uwzględnienie krótkotrwałych wysiłków sprintu o wysokiej intensywności zapewnia trenerom przygotowania motorycznego i badaczom konkretne informacje na temat wymagań sprinterskich dla poszczególnych dyscyplin zespołowych, co przyczyni się do doskonalenia metod wychwytywania oraz analizy krótkich i bardzo eksplozywnych form poruszania na boisku.

Sporty wytrzymałościowe

W sportach wytrzymałościowych powszechnie stosuje się szeroką gamę metod monitorowania obciążenia wewnętrznego, w tym skalę RPE, oceny psychologiczne, impuls treningowy (TRIMP) oraz środki fizjologiczne, takie jak częstość akcji serca i jej pochodne, stężenia mleczanów we krwi i zużycie tlenu. Powszechnie stosowane są również środki zewnętrzne, takie jak prędkość, moc wyjściowa, czas treningu i odległość. Równoczesna ocena specyficznych miar obciążenia (zewnętrznych i wewnętrznych) pozwala na ocenę skumulowanych czynników stresu fizjologicznego i psychologicznego, a także pozwala trenerom dokonać oceny stanu zmęczenia lub poziomu regeneracji. Daje to możliwości dostosowania indywidualnego programu treningowego i określenia zależności między obciążeniami a wydajnością (Mujika 2017).

Trening siły i mocy

Trening siły i mocy jest integralnym elementem większości programów treningowych. Progresja obciążeń jest zwykle wykonywana na podstawie rejestracji pokonywanych obciążeń, całkowitej liczby powtórzeń wykonanych dla każdego obciążenia oraz obliczenia całkowitej objętości i intensywności (Stone i in. 2006). Obciążenie objętościowe, czyli liczba powtórzeń × obciążenie zewnętrzne (kg) jest używane do monitorowania i ilościowego określania obciążeń treningowych w kształtowaniu siły i mocy, ponieważ nie wymaga dodatkowego wyposażenia. Ten zbiór został rozszerzony o określenie pracy mechanicznej wykonywanej podczas ćwiczenia oporowego. Wymaga to pomiaru siły i przemieszczenia sztangi lub siły reakcji podłoża podczas czynności o charakterze skokowym (przyspieszenie, skok). Do tego zaczęto stosować analizę wideo oraz pomiary szybkości i mocy. Jedynymi wadami tak rozbudowanego systemu oceny są jego cena, a także wymagania dotyczące czasu i zasobów ludzkich potrzebnych do zbierania, analizowania i raportowania danych. Wszystkie sposoby oceny zdolności pochodnych od siły są idealnym narzędziem do oceny poszczególnych obszarów wydajności sportowca. Jednak trenerzy powinni zawsze mieć na uwadze przydatność wykonywanej oceny i możliwości wykorzystania wyników.

Monitorowanie obciążenia u młodych sportowców

Ujednolicenie sposobu rejestracji obciążenia treningowego i rywalizacji u młodych sportowców jest bardzo ważne. Badania wskazują na związek pomiędzy dużą liczbą treningów w wieku młodzieńczym (13 do 14 lat) a urazem i wcześniejszą emeryturą sportowca (Huxley i in. 2014). W kontaktach z młodymi sportowcami planowanie odpowiednich obciążeń treningowych i zarządzanie nimi są ważne, jeżeli chcemy zagwarantować im długą karierę sportową w przyszłości.

Monitorowanie obciążenia w systematycznym treningu i aktywności w ciągu tygodnia pozwala na skuteczne i stopniowe wprowadzanie progresji obciążeń. Dobrym rozwiązaniem jest prowadzenie przez młodych sportowców własnych dzienników treningowych, nie tylko z myślą o kontroli obciążeń treningowych, ale także żeby zrozumieć zależności pomiędzy obciążeniem treningowym a poziomem ich sprawności, wydajności i zdrowia.

Do ilościowej kontroli treningu można zastosować wiele rozwiązań. Jednym z nich jest wspomniana już wcześniej skala RPE. Tę metodę należy stosować ostrożnie, ponieważ zdolność młodych sportowców do samooceny i postrzegania poziomu obciążenia i wysiłku może być zawodna. RPE nie powinno być również rozpatrywane oddzielnie od całej reszty danych, ale powinno być powiązane z innymi obiektywnymi metodami kontroli, takimi jak objętość, obciążenia lub liczba skoków. Wskaźniki obciążeń wewnętrznych warto wprowadzać z uwzględnieniem specyfiki sportu, wieku i dostępu do odpowiednich narzędzi.

Czynniki stresogenne wynikające ze stylu życia również powinny być u młodych sportowców rejestrowane, ponieważ wiele z nich, nie związanych z treningiem lub z rywalizacją sportową, może mieć wpływ na szybkie wypalenie młodego sportowca lub całkowite porzucenie sportu. Doskonale wiemy, bazując na naszych doświadczeniach, że młodzieńcze lata to okres dużego stresu (sprawy rodzinne i szkolne). Dlatego też, monitorując to, w jaki sposób młody zawodnik radzi sobie z treningiem, z rywalizacją i wynikami oraz swoim zachowaniem i emocjami powinniśmy stosować podejście holistyczne, ze wsparciem informacji zaczerpniętych od zawodnika i rodziców oraz zebranymi przez nas danymi z kontroli. Wprowadzając skuteczną kontrolę obciążeń młodych sportowców, możemy wykorzystywać środki psychologiczne, fizjologiczne i fizjoterapeutyczne oraz takie działania, jak wykłady trenera, dietetyka, fizjoterapeuty oraz bardzo ważne rozmowy z zawodnikiem (Bourdon, Cardinale i in. 2017).

Środki psychologiczne do monitorowania obciążeń treningowych

Różnice międzyosobnicze i wewnątrzosobowe mają ogromny wpływ na poziom zdrowia, wydolności oraz tolerancji i adaptacji na bodźce treningowe. Wyjaśnia to różne stopnie podatności sportowców trenujących w takich samych warunkach na nowe doświadczenia treningowe. Kluczem do wykonania dobrej pracy w tym obszarze jest indywidualna ocena zawodników oraz regularne monitorowanie i porównywanie uzyskanych danych dotyczących zawodników w sposób ciągły i systematyczny.

Badania nad przetrenowaniem wykazały, że wskaźniki psychologiczne są bardziej czułe i spójne niż wskaźniki fizjologiczne (Meeusen i in. 2013). Środki psychologiczne pozwalają na szybsze uzyskanie danych (w przeciągu kilku minut) niż wskaźniki fizjologiczne lub markery krwi, które mogą zająć znacznie więcej czasu. W tej formie kontroli znajdują się Profile of Mood States (POMS) i jego wariacje (Saw i in. 2017), skala Borga RPE, session RPE (sRPE) i Recovery-Stress Questionnaire for Athletes (Kellmann, Kallus 2016). Wybór odpowiedniego narzędzia do monitorowania obciążeń treningowych zależy od możliwości, jakie posiada trener do wykorzy-stania zebranych danych. Po pierwsze, narzędzie musi być ważne i niezawodne. Mieć jasno i szczegółowo określone warunki jego zastosowania. Po drugie, musimy zdecydować, czy środek ma być wykorzystywany do celów badawczych, czy do przekazywania informacji zwrotnych sportowcom i trenerom. Po trzecie, ważne są ramy czasowe wykorzystania narzędzia [czy czas ma być bardziej globalny i zbierać informacje z dłuższego okresu (np. 3 dni lub tydzień), czy obejmować bardziej specyficzny przedział (np. obecny moment)].

Pamiętajmy, że dane nie powinny być wykorzystywane przez trenerów do celów selekcji – w takiej sytuacji podważa to ich wiarygodność i zwiększa szanse na ich zafałszowanie. Wreszcie ważna jest ekonomiczna i świadoma decyzja, kiedy dane są potrzebne, a kiedy nie. Czasami praktyczniejsze okazuje się korzystanie z prostego i podręcznego narzędzia oceny stosowanego w krótkim czasie i łączenie go z dłuższą, szczegółową oceną po zakończeniu specjalnych faz przygotowania lub zawodów (Bourdon, Cardinale i in. 2017).

DLACZEGO MONITORING OBCIĄŻEŃ JEST WAŻNY?

Łatwiejsze podejmowanie decyzji

Profesjonalny sport stawia nowe wyzwania dla trenerów w obszarach monitorowania i manipulacji obciążeniem. Wyzwania te zazwyczaj wiążą się z przekonaniem sportowców i samych trenerów do korzyści wynikających ze stosowania pewnych rozwiązań, których efekty popierają badania naukowe. Dowody dotyczące efektów monitorowania obciążeń treningowych trenerzy powinni interpretować w odniesieniu do zespołu oraz zawodnika i zestawić z własnymi obserwacjami i praktyką, a nie ślepo opierać się na nauce. Sprawi to, że wszystkie wyniki monitorowania obciążeń będą opierać się na praktyce i będą jeszcze bardziej przydatne i realne. Podstawowym celem monitorowania obciążenia powinno być wspomaganie i informowanie trenera, by pomóc mu w podejmowaniu decyzji o dopuszczeniu zawodnika do treningu. Tam, gdzie jest to możliwe, edukacja trenera i zawodnika na temat powodów i wyników monitoringu obciążeń powinna odbywać się na początku każdego okresu przygotowań przed sezonem. Informacje powinny być uproszczone, a raportowanie ograniczone do kilku kluczowych wskaźników. Trenerzy muszą również przekazywać zebrane informacje zwrotne zawodnikom i wykorzystywać wnioski jako zalecenia do treningu.

Skuteczny monitoring powinien opierać się zarówno na wewnętrznych, jak i zewnętrznych narzędziach, które odpowiadają specyfice dyscypliny i konkretnej sytuacji. Musimy pamiętać, że połączenie wykonanej pracy (obciążenie zewnętrzne) i wpływu tej pracy na zawodnika (obciążenie wewnętrzne) zapewnia ocenę zdolności indywidualnych lub zespołowych. Wdrożenie i stosowanie ciągłego systemu łączącego monitoring zewnętrzny i wewnętrzny będzie również dostarczać informacje na temat adaptacji do stosowanych obciążeń. W praktyce warto zastosować połączenie obiektywnych i subiektywnych narzędzi, co zapewnia równowagę między postrzeganiem sportowca a wymierną oceną. Jest to szczególnie ważne przy pracy ze słabszą lub sceptyczną grupą zawodników. Chociaż skala RPE jest wygodna i daje wiele informacji, może być często manipulowana i zafałszowywana przez sportowców, którzy chcą przez to wpływać na kolejne sesje treningowe. Stosowanie narzędzi oceny subiektywnej warto wdrażać stopniowo, edukując zawodników, jak ta ocena działa, do czego jest przydatna i na co ma wpływ.

Możliwość analizy danych

Jednym z głównych wyzwań dla naukowców i trenerów, którzy zbierają dane treningowe, jest konieczność ich dokładnej analizy. Pozwala to skutecznie wpływać na efekty programów treningowych dla poszczególnych zawodników. Poniżej przedstawiłem standardową metodę stosowaną do analizy obciążenia treningowego.

Acute: Chronic-Workload Ratio - ACWR, czyli współczynnik ostrego obciążenia pracą jest uproszczeniem Fitness–Fatigue, który wykorzystuje średnie wartości zmiennych w celu porównania obciążeń treningowych ukończonych w ostatnim okresie (zwykle ok. 5–10 dni) do obciążeń treningiem w dłuższym okresie (zwykle ok. 4–6 tygodni). Ostre obciążenie pracą jest to zazwyczaj obciążenie wykonywane przez sportowca w ciągu 1 tygodnia (7 dni). Ta wartość zawiera informacje o obciążeniu treningowym w ciągu tygodnia i jest określana jako aspekt zmęczenia ACWR.

Przykładowo powszechną metodą obliczania obciążenia jest mnożenie subiektywnej oceny wysiłku (RPE) przez czas trwania sesji. Tak więc jeśli sportowiec zgłosił ocenę 6 w skali RPE i trenował przez 100 minut, jego obciążenie na ten dzień wyniosłoby 600 jednostek (AU – ang. arbitrary units) (6 x 100 = 600). Jeśli zawodnik trenował dwa razy w ciągu jednego dnia (np. sesja techniczna i sesja motoryczna), obciążenie pracą dla obu tych treningów byłoby sumowane w celu obliczenia obciążenia pracą w danym dniu (np. 600 + 800 = 1400 AU). Proces ten musiałby zostać powtórzony dla każdego sportowca i na każdy dzień treningowy i meczowy.

Przewlekłe obciążenie pracą (chronic work-load) jest średnią miarą obciążenia w okresie zazwyczaj 4-tygodniowym (28-dniowym). Ta wartość jest ważna, ponieważ daje wyraźne dane dotyczące tego, jaką pracę wykonał zawodnik. Dlatego powszechnie uważa się, że jest to wskaźnik „sprawności” sportowca. Załóżmy na przykład, że sportowiec miał średnie 4-tygodniowe obciążenie pracą składające się z następujących elementów:

Tydzień 1 = 1400 AU

Tydzień 2 = 1200 AU

Tydzień 3 = 1800 AU

Tydzień 4 = 1600 AU

W tym przypadku 4-tygodniowa wartość chronicznego obciążenia byłaby średnią z tych czterech obciążeń (1400 + 1200 + 1800 + 1600)/4 = 1500 AU. Sam stosunek jest obliczany przez podzielenie ostrego obciążenia (zmęczenie) przez chroniczne obciążenie pracą (sprawność). Na przykład ostre obciążenie 1400 AU może być podzielone przez przewlekłe obciążenie 1500 AU, co daje wartość ACWR 0,93 (1400 / 1500 = 0,93). Ogólnie rzecz biorąc, w sportach zespołowych, takich jak piłka nożna, w których mecze odbywają się regularnie (od soboty do soboty), dużym obciążeniem jest obciążenie treningowe wykonywane przez sportowca w ciągu tygodnia, a przewlekłe obciążenie to średnia praca wykonana w 4-tygodniowych okresach. Pamiętajmy, że okresy te mogą być zmieniane zgodnie z kalendarzem zawodów (Hulin, Gabbett i in. 2015).

Porównanie ostrego obciążenia z pracą z obciążeniem chronicznym jako współczynnikiem jest zatem dynamicznym sygnałem gotowości zawodnika. Ten stosunek pozwala trenerom na uwzględnienie obciążenia treningowego, które sportowiec wykonał w ciągu ostatniego tygodnia treningowego, w stosunku do obciążenia w ciągu ostatnich czterech tygodni.

Trenerzy przygotowania motorycznego mogą wykorzystać ACWR do monitorowania i śledzenia różnych obciążeń treningowych. Będą to zazwyczaj środki zewnętrznego obciążenia treningowego (obciążenie mechaniczne) analizowane oddzielnie lub w połączeniu z miarami wewnętrznego obciążenia treningowego (fizjologiczną lub psychologiczną odpowiedzią na narzucone bodźce). Pamiętajmy o tym, że identyczne obciążenie zewnętrzne może wywołać różne obciążenia wewnętrzne. Oznacza to, że bodziec treningowy może być odpowiedni dla jednego zawodnika, ale nieodpowiedni dla innego (albo zbyt wysoki, albo zbyt niski). W związku z tym monitorowanie obciążenia treningowego powinno odbywać się indywidualnie, jeśli to możliwe, i koncentrować się na tych parametrach, które zapewnią najlepszy obraz sportowca lub zespołu.

MONITOROWANIE OBCIĄŻEŃ, A RYZYKO URAZÓW

Wszyscy praktycy zaangażowani w proces treningowy (trenerzy, fizjoterapeuci oraz sztab przygotowania motorycznego i medyczny) chcą znać rozwiązanie do określenia optymalnej ilości treningu tak, aby uzyskać określone poziomy wydajności. Treningowy związek „bodziec-odpowiedź” jest analogiczny do badań farmakologicznych, w których chemicy chcą zrozumieć pozytywne i negatywne skutki danego leku. Naukowcy zajmujący się sportem rozumieją, że ciężki trening fizyczny jest niezbędny do przygotowania sportowców do wymogów rywalizacji, ale są również świadomi tego, że nadmierne obciążenie może spowodować zwiększone ryzyko urazów (Bourdon P., Cardinale M. i in. 2017).

Badania wykazały pozytywny związek między obciążeniem treningowym a urazem, co sugeruje, że sportowcy trenujący ciężej mają więcej kontuzji (Gabbett, Domrow 2007). Większa ilości biegów z dużą lub maksymalną szybkością jest związana z większym ryzykiem uszkodzeń tkanki miękkiej (Gabbett, Ullah 2012), natomiast zmniejszenie obciążenia treningowego skutkuje mniejszą liczbą urazów i większą poprawą wydolności tlenowej (Gabbett 2004). Pojawiło się również wiele dowodów na to, że wysokie obciążenia przewlekłe mogą chronić sportowców przed kontuzjami (Gabbett 2016). Wnioski z tego sugerują, że obciążenie treningowe najlepiej można opisać jako „pojazd”, który transportuje zawodników w stronę lub z dala od kontuzji.

W pierwszym badaniu, mającym na celu wykazanie efektu ochronnego stosowania wysokich obciążeń treningowych, Hulin i jego współpracownicy udowodnili, że zawodnicy serwujący w krykiecie, którzy rzucali większą liczbę piłek w okresie 4 tygodni (przewlekły ładunek treningowy) obniżyli ryzyko kontuzji niż serwujący, którzy rzucali mniej (Hulin i in. 2014). Odkrycie to zostało powtórzone w szerszym zakresie dyscyplin sportowych i dały początek ACWR (wcześniej określanym jako bilans stresu treningowego). Kiedy ACWR mieścił się w zakresie od 0,8 do 1,3 (ostre obciążenie treningowe było w przybliżeniu równe obciążeniu przewlekłemu), to ryzyko urazu było stosunkowo niskie. Jednak gdy ACWR wynosił ≥1,5 (ostre obciążenie treningowe było znacznie większe niż obciążenie przewlekłe), ryzyko urazu wzrastało (rys. 1) (Blanch, Gabbett 2016). Wydaje się, że efekt ochronny treningu wynika z 2 źródeł. Po pierwsze, narażenie na obciążenie pozwala ciału je lepiej tolerować, a po drugie, trening rozwija fizyczne zdolności(siłę, przedłużającą się zdolność biegania o dużej intensywności i wydolność tlenową), które są związane ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia urazów (Gabbett, Domrow 2007).

rys. 1 Związek między ostrym: chronicznym obciążeniem pracą a ryzykiem urazów

Chociaż „skoki” w obciążeniu treningowym mogą przyczyniać się do urazu, to niedotrenowanie i spadki obciążenia treningowego mogą wywoływać podobne konsekwencje. Na przykład w sportach drużynowych wykazano zależność w kształcie litery „U” pomiędzy liczbą maksymalnych ekspozycji na prędkość i ryzykiem obrażeń. Okazało się, że zarówno niedotrenowanie, jak i przetrenowanie zwiększało prawdopodobieństwo wystąpienia urazu (Maloneiin.2016). Ryzyko urazu związane z ekspozycją zawodnika na bieg z maksymalną prędkością obniża się w wyniku zastosowania wysokiego poziomu przewlekłego obciążenia treningu (Malone 2017). Wyniki te dają nam trzy ważne implikacje praktyczne:

Po pierwsze, wysokie obciążenia przewlekłe mogą chronić przed urazami.

Po drugie, sportowcy są w stanie lepiej tolerować formy treningu o wysokiej intensywności, jeśli są poddawani wyższym obciążeniom przewlekłym.

Po trzecie, związek ACWR z ryzykiem wystąpienia urazu jest większy, niż w przypadku stosowania obciążenia ostrego lub przewlekłego w izolacji.

rys. 2 Przykładowy arkusz Excel z analizą danych subiektywnej oceny zmęczenia RPE oraz wskaźnikiem A:CWR

---

Chcesz wiedzieć więcej o treningu sportowym i profesjonalnym przygotowaniu motorycznym?

Koniecznie zamów GOTOWEGO DO GRY - PIERWSZY W POLSCE PODRĘCZNIK PRZYGOTOWANIA MOTORYCZNEGO DLA TRENERÓW I ZAWODNIKÓW!

BIBLIOGRAFIA

Halson SL. Monitoring training load to understand fatigue in athletes. Sports Med. 2014;44(Suppl 2):S139–S147.

Pitre C. Bourdon, Marco Cardinale, Andrew Murray, Paul Gastin, Michael Kellmann, Matthew C. Varley, Tim J. Gabbett, Aaron J. Coutts, Darren J. Burgess, Warren Gregson, and N. Timothy C., Monitoring Athlete Training Loads: Consensus Statement, International Journal of Sports Physiology and Performance, 2017, 12, S2-161 -S2-170

Sweeting A.J., Cormack S.J., Morgan S., Aughey R.J., When Is a Sprint a Sprint? A Review of the Analysis of Team-Sport Athlete Activity Profile, Front Physiol. 2017; 8: 432.

Dwyer D.B., Gabbett T.J., Global Positioning System Data Analysis: Velocity Ranges and a New Definition of Sprinting for Field Sport Athletes, Journal of Strength and Conditioning Research: March 2012 - Volume 26 - Issue 3 - p 818-824

Mujika I. Quantification of training and completion loads in endurance sports: Methods and applications. Int J Sports Physiol Perf. 2017;12(Suppl 2):S2-9–S2-17.

Stone MH, Pierce KC, Sands WA, Stone ME. Weightlifting: program design. Strength Cond J. 2006;28(2):10–17.

Huxley DJ, O’Connor D, Healey PA. An examination of the training proles and injuries in elite youth track and field athletes. Eur J Sport Sci. 2014;14(2):185–192.

Meeusen R, Duclos M, Foster C, et al. Prevention, diagnosis and treatment of the overtraining syndrome: joint consensus statement of the European College of Sport Science (ECSS) and the American College of Sports Medicine (ACSM). Eur J Sport Sci. 2013;13(1):1–24.

Saw AE, Kellmann, M, Main LC, Gastin PB. Athlete self-report measures in research and practice: considerations for the discerning reader and fastidious practitioner. Int J Sports Physiol Perf. 2017;12(Suppl 2) S2-127–S2-135.

Hulin, B., Gabbett, T., Lawson, D., Caputi, P. and Sampson, J., 2015. The acute: chronic workload ratio predicts injury: high chronic workload may decrease injury risk in elite rugby league players.British Journal of Sports Medicine, 50(4), pp.231-236.

Gabbett TJ, Domrow N. Relationships between training load, injury, and fitness in sub-elite collision sport athletes. J Sports Sci. 2007;25(13):1507–1519

Gabbett TJ, Ullah S. Relationship between running loads and soft-tissue injury in elite team sport athletes. J Strength Cond Res. 2012;26(4):953–960.

Gabbett TJ. Reductions in pre-season training loads reduce training injury rates in rugby league players. Br J Sports Med. 2004b;38(6):743–749.

Gabbett TJ. The training–injury prevention paradox: should athletes be training smarter and harder? Br J Sports Med. 2016;50(5):273–280.

Hulin BT, Gabbett TJ, Blanch P, Chapman P, Bailey D, Orchard JW. Spikes in acute workload are associated with increased injury risk in elite cricket fast bowlers. Br J Sports Med. 2014;48(8):708–712.

Blanch P, Gabbett TJ. Has the athlete trained enough to return to play safely?: the acute:chronic workload ratio permits clinicians to quantify a player’s risk of subsequent injury. Br J Sports Med. 2016;50(8):471–475.

Malone S, Roe M, Doran DA, Gabbett TJ, Collins KD. Aerobic fitness and playing experience protect against spikes in work-load: the role of the acute:chronic workload ratio on injury risk in elite Gaelic football [published online ahead of print August 24, 2016]. Int J Sports Physiol Perform.