PROFIL ZAWODNIKA W KONTEKŚCIE MODELU GRY - PART 1

Żaden generał nie wygra wojny, dopóki nie będzie miał pułkowników i majorów, którzy w trakcie bitwy toczącej się nie po ich myśli potrafią zebrać żołnierzy do kupy, zagrzać ich do walki i pomóc im pokonać przeciwności. Dlatego podstawowym dążeniem podczas budowania zespołu jest zebranie grupy osób odpowiadającej charakterystyce mentalnej i fizycznej zgodnej z określonym modelem pracy, treningu i gry.

W przypadku doboru zawodników kluczowy jest model gry i wymagania techniczne, taktyczne, fizyczne i mentalne na danej pozycji oraz odpowiednie skonstruowanie szatni elastycznie mieszając różne typy charakterów i doświadczenia zawodników. Nawet najlepszy plan treningowy, najlepsi specjaliści w sztabie czy rozwiązania taktyczne nie przyniosą efektu bez określonego poziomu jakości technicznej i umiejętności rozumienia gry przez zawodników.

W celu optymalnego doboru zawodników do składu, pod uwagę należy wziąć dwa kluczowe aspekty. Pierwszym z nich jest określony model gry oraz zasady dotyczące fazy posiadania piłki i braku posiadania. Główne założenia modelu gry w poszczególnych fazach będzie decydowało o profilu taktycznym i motorycznym zawodnika, jakiego potrzebujemy do realizacji zadań na danej pozycji i strefie na boisku. Drugim elementem doboru zawodników do składu jest ich profil mentalny, który również jest kluczowy do realizacji założonego modelu i organizacji gry. Umiejętne zestawienie różnych typów osobowości i cech charakterów będzie kluczowym zadaniem każdego sztabu szkoleniowego.

Stosowanie jakiejkolwiek formacji nie gwarantuje dobrego wyniku drużyny. Jest on zależny również od tego, w jaki sposób trener dobiera zawodników do realizacji założeń taktycznych i czy te wybory pozwalają na najlepsze wykorzystanie potencjału zespołu. Oczywiście przed użyciem jakiejkolwiek taktyki trener musi zdawać sobie sprawę z wszystkich wymagań związanych z jej wdrożeniem. Przede wszystkim dotyczy to mocnych i słabych stron swojego zespołu oraz analizy mocnych i słabych stron drużyn, z którymi będzie rywalizował w lidze i ogólnej charakterystyki taktycznej na danym poziomie rozgrywkowym.

PROFILE ZAWODNIKÓW POD KĄTEM MODELU GRY

Budując profil zawodnika pod kątem gry w systemie z trzema środkowymi musimy uwzględnić 3 wspólne obszary, kluczowe dla efektywnej i skutecznej gry:

• dyscyplina oraz mobilność taktyczna zawodników

• wysoki poziom przygotowania kondycyjnego i motorycznego

• umiejętności i predyspozycje indywidualne zawodników

• wysoki poziom mentalny

Jeśli profil zawodnika posiada te cztery obszary, jest on idealny do współczesnej gry w piłkę nożną. Zawodnik musi rozumieć, kiedy musi iść wyżej, w jakiej strefie powinien znajdować się w danej sytuacji czy fazie gry oraz kiedy zdecydować się na pressing lub odpadanie w kierunku światła bramki. Dyscyplina taktyczna jest bardzo ważna, ponieważ brak realizacji określonych zasad i zadań, brak kontroli przestrzeni i ustawienia przez moment, zaburza stabilność całej formacji i gry zespołu. Kluczowym elementem gry każdego zawodnika powinna być odpowiednia mobilność w grze i zdolność do realizowania dodatkowych założeń taktycznych pod kątem rywala oraz elastyczność w przechodzeniu do różnych ustawień zespołu w zależności od fazy gry lub zadań indywidualnych.

Coraz większe wymagania gry nakładają na trenera i sztab obowiązek odpowiedniego przygotowania kondycyjnego i motorycznego zawodników pod specyficzny wysiłek dla obranej taktyki i modelu gry. Wykorzystywanie bocznych sektorów boiska, duża elastyczność taktyczna, wysoki i agresywny pressing oraz szybkość w fazach przejściowych podnosi wymagania fizyczne dla zawodników, co przekłada się na szybszą kumulację zmęczenia, wydłuża czas regeneracji i zwiększa ryzyko urazów przeciążeniowych. Dlatego kluczowe jest bardzo dobre przygotowanie kondycyjne w oparciu o pracę systemów energetycznych zbliżoną do obciążeń meczowych, wysoki poziom przygotowania siłowego i ruchowego w celu profilaktyki i prewencji urazów oraz regularna kontrola obciążeń treningowych i procesu regeneracji zawodników.

Bardzo wysoki poziom przygotowania fizycznego oraz duża dyscyplina taktyczna bez poparcia w umiejętnościach technicznych będzie ograniczało możliwości zawodnika, dlatego jednym z najważniejszych kryteriów doboru zawodnika do zespołu jest poziom techniki użytkowej oraz jego wysoka jakość piłkarska.

Ostatnim elementem spalającym profil zawodnika idealnie pasującego pod obrany model gry jest profil mentalny, w którego w skład wchodzą cechy charakteru, cechy wolicjonalne, umiejętności przywódcze, aspekty życie prywatnego oraz nastawienie i poziom koncentracji. Przed doborem składu, trener powinien dokonać analizy potrzeb, pod kątem profilu mentalnego poszczególnych zawodników, żeby zoptymalizować dopasowanie charakterologiczne do stylu gry, wymagań trenera oraz sposobu zarządzania zespołem.

CHARAKTERYSTYKA PROFILU ZAWODNIKA

Analizując przydatność poszczególnych zawodników do realizacji założeń modelu gry oraz walki o wyznaczone cele na dany sezon, dokonujemy oceny na podstawie umiejętności i cech w 5 obszarach:

1. Umiejętności techniczne

2. Odpowiedzialność taktyczna

3. Przygotowanie fizyczne

4. Cechy społeczne

5. Cechy psychologiczne

Umiejętności Techniczne

Głównym punktem selekcji i doboru zawodników jest możliwie najwyższy poziom umiejętności technicznych, które pozwolą w pełni wykorzystać potencjał modelu gry i dadzą większe możliwości rozwoju zespołu. Zawodnicy, którzy będą tworzyć skład na najbliższy sezon powinni charakteryzować się wysokim poziomem umiejętności w poniższych obszarach:

• utrzymanie się przy piłce

• zwody i zmiany kierunku

• prowadzenie piłki

• podania piłki na różnym dystansie

• gra w ataku i w obronie

• finalizacja

• gra w powietrzu

Odpowiedzialność taktyczna

Bardzo ważne, pod kątem realizacji założeń modelu gry, jest posiadanie w kadrze zawodników z odpowiednim doświadczeniem w zawodowej piłce nożnej oraz rozumieniem zasad i założeń taktycznych w czasie gry. Wysoki poziom zdolności podejmowania decyzji, oraz przewidywanie gry pozwoli na lepszą realizację założeń taktycznych w czasie meczu. W kadrze, jak najwięcej zawodników musi:

• rozpoznawać i dopasowywać się do sposobu gry

• osiągać przewagę dzięki wykorzystaniu mocnych i słabych stron swoich i przeciwnika

• rozumieć i stosować zadania taktyczne w czasie gry (indywidualnie, grupowe i zespołowe)

• dostosowywać się do różnych stylów i formacji w czasie gry

• skutecznie grać przeciwko różnym systemom i sposobom gry rywal

Przygotowanie fizyczne

W kontekście wymagań oraz modelu gry kluczowe jest optymalne przygotowanie motoryczne oraz kondycyjne, co zwiększa możliwości efektywnej gry na wysokim poziomie intensywności. Zawodnicy w kadrze powinni charakteryzować się wysoką sprawnością w poniższych obszarach:

• zwinność, równowaga, koordynacja

• szybkość / wytrzymałość szybkościowa

• mobilność

• moc

• siła i stabilność

• odżywianie i styl życia

• odporność fizyczna

• regeneracja i odbudowa

Sztab szkoleniowy musi zidentyfikować fizyczne wymagania obranego modelu gry i spróbować wytrenować je na boisku treningowym. Trening sprawnościowy (trening oporowy, stabilność, mobilność, koordynacja) powinien zawsze być uzupełnieniem treningu piłkarskiego, przede wszystkim w celu zapobiegania kontuzjom. Aby to osiągnąć, określono średnie wartości lokomocyjne z meczu dla poszczególnych pozycji (dystans całkowity, dystans biegu z wysoką intensywnością, oraz dystans biegu w sprincie). Na podstawie tych informacji opracowane są wymagania taktyczne dla poszczególnych pozycji. Są to podstawowe elementy budowania profilu zespołu, co ułatwia trenerom dostosowanie obciążeń treningowych (tab. 1).

tab. 1 Charakterystyka wymagań fizycznych i taktycznych modelu gry na poszczególnych pozycjach

Patrząc na osiągi zawodników w grze, powinniśmy wziąć pod uwagę dużą zmienność ich wyników w różnych meczach, zwłaszcza w biegach z dużą prędkością. Co więcej, musimy pamiętać, że wykorzystując te parametry fizyczne do analizy naszego modelu gry, określamy ilościowo tylko profil ruchu, a nie czynności nie związane z lokomocją, takie jak odbiór, kopanie, pojedynki, skoki, które mogą wpływać metabolicznie na wydajność zawodnika. Ostatecznie najważniejsza jest możliwość generowania wysokiej wydajności fizycznej w trakcie gry, bez znaczącego odejścia od technicznych, taktycznych czy psychologicznych aspektów gry.

Cechy społeczne

Bardzo ważnym, ale często pomijanym obszarem jest ten, związany ze sferą zachowań poszczególnych graczy. Aby zespół w pełni wykorzystywał swój potencjał w kadrze powinno być jak najwięcej zawodników z wysokim poziomem w poniższych obszarach:

• kontrola emocji i zachowania

• umiejętność autorefleksji

• praca zespołowa

• budowanie relacji

• odpowiedzialność

• niezależność

Cechy psychologiczne

Żeby osiągnąć wyznaczone cele sportowe, zawodnicy powinni dysponować wysokimi umiejętnościami psychologicznymi i strategiami, które pozwolą kształto-wać w szatni i na boisku kulturę, oraz mentalność zwycięskiego zespołu. W kadrze powinno znajdować się wielu zawodników z:

• pewnością siebie

• kreatywnością

• koncentracją

• komunikacją

• kontrolą emocjonalną

• zaangażowaniem

W kolejnym artykule, przeanalizujemy profile i wymagania dla poszczególnych pozycji w formacji 1-3-5-2.

---

Chcesz wiedzieć więcej o treningu sportowym i profesjonalnym przygotowaniu motorycznym?

Koniecznie zamów GOTOWEGO DO GRY - PIERWSZY W POLSCE PODRĘCZNIK PRZYGOTOWANIA MOTORYCZNEGO DLA TRENERÓW I ZAWODNIKÓW!